تاثیر مدیتیشن بر کودکان
برای بسیاری از ما، مدیتیشن چیزی است که معمولا در بزرگسالی و بعد از گذشت سال‌ها از عمرمان در زندگی به آن دست یافتیم.
اما تصور کنید اگر ما در سنین پایین‌تری شروع به تجربه مدیتیشن و دیدن نتایج آن می‌کردیم، آیا می‌توانست به ما کمک کند تا در ترن هوایی عاطفی بلوغ، درست تر حرکت کنیم؟ آیا به ما اجازه می‌داد برای آزمون‌های مهم زندگی‌مان کارآمدتر مطالعه کنیم؟
یا مثلا به ما می‌آموخت که چگونه با همکلاسی‌ها و والدین خودمان به شیوه ای مهربان تر ارتباط برقرار کنیم؟ می‌خواهید جواب تحقیقات درباره این موضوع را بدانید؟
بله! بله! و بله!
در ابتدا، ایده درخواست از یک کودک برای انجام مدیتیشن ممکن است کار خنده‌داری به نظر برسد!حتی تصور اینکه بسیاری از بچه ها ۳۰ ثانیه بی حرکت بنشینند، سخت است، چه برسد به ۱۰ دقیقه!
اما آموزش اصولی مدیتیشن به کودکان موضوع دور از دسترسی نیست.
با رویکرد صحیح، والدین، مربیان، مراقبان و نزدیکان کودکان می‌توان مراقبه را به آنها آموزش داد تا به آنها کمک شود که بفهمند چگونه ذهن خود را آرام کنند و در بدن خود مستقر شوند.
این کار، همچنین به آنها اجازه می دهد احساسات خود را بهتر پردازش کنند، اطلاعات جدید را راحت تر و عمیق تر حفظ کنند و همچنین تمرکزشان را نیز بهبود می‌بخشد.
در این مقاله موضوعات زیر را بررسی می‌کنیم:
* فواید مدیتیشن برای کودکان
* کودکان از چه سنی می توانند مدیتیشن را شروع کنند؟
* چگونه والدین می توانند به کودکان در یادگیری مراقبه کمک کنند؟
فواید مدیتیشن برای کودکان:
بارها و بارها ثابت شده است که مدیتیشن و تمرکز در محل کار به افراد بزرگسال کمک می کند تا در زندگی حرفه ای خود بهتر عمل کنند.
بچه‌های کوچکتر شاید چندین دهه از وارد شدن به دنیای کار عقب باشند اما ممکن است در حال حاضر دانش‌آموز تمام وقتی باشند که به اندازه‌ی یک بزرگسال شاغل نیاز به تمرکز و دقت در آنها بی‌نهایت حائز اهمیت باشد.
در محیط مدرسه، مدیتیشن می تواند تأثیر مثبت و قابل توجهی بر دانش‌آموزان داشته باشد.
مثلا یکی از مهم‌ترین مزیت‌‌های مدیتیشن که می‌تواند به بچه‌ها در کلاس درس کمک کند، بهبود ظرفیت حافظه آنها است.
این بهبود ظرفیت حافظه، یکی از عملکردهای اجرایی کلیدی مغز برای رشد شناختی و به ویژه در مورد توسعه مهارت‌های تحصیلی اصلی مانند ریاضیات است.
همچنین نشان داده شده است که مدیتیشن به کودکان کمک می کند تا نسبت به فرآیندهای یادگیری یا تفکر خود آگاهی پیدا کنند.
چیزی که امروزه در دنیای روانشناسی با اصطلاح “فراشناخت” معرفی می شود.
این مهارت فراشناختی اساساً می‌تواند به کودکان کمک کند تا دانش‌آموزان بهتری شوند زیرا دیگر آگاهی بیشتری در مورد استراتژی‌های یادگیری برای آنها وجود دارد.
حتی ثابت شده است که مدیتیشن تمرکز را بهبود می بخشد!
در یک مطالعه در سال ۲۰۱۹، دانش‌آموزان دبیرستانی‌ای که مدیتیشن انجام می‌دادند، نسبت به کسانی که مدیتیشن را تمرین نمی‌کردند و با آن آشنایی نداشتند، توجه و تمرکز بهتر و عمیق‌تری داشتند.
این به این دلیل است که با گذشت زمان، مدیتیشن ذهن را آموزش می دهد که به راحتی حواسش پرت نشود!
اما مدیتیشن فقط برای رشد تحصیلی کودکان یا ابزاری برای پیشرفت حرفه ای آنها نیست.
مدیتیشن همچنین بر رشد فردی کودک نیز تاثیرگذار است.
مطالعات نشان داده‌اند که مدیتیشن و تمرینات ذهن آگاهی می توانذ احساس آرامش و پذیرش خود را در دورانی از زندگی، که بسیاری از کودکان و نوجوانان ممکن است به آنها نیاز بیشتری داشته باشند، افزایش دهد.
همچنین نشان داده شده است که مدیتیشن به ذهن‌های جوانی که در مراحل رشد اولیه هستند، کمک می‌کند تا هوش هیجانی، توانایی شناسایی و مدیریت احساسات خود و همچنین احساسات دیگران را توسعه دهند.
با توسعه‌ی هوش هیجانی، مهارت‌های ضروری زندگی مثل انعطاف‌پذیری، همدلی، گوش دادن فعال و فروتنی به وجود می‌آید و یا حتی تقویت می‌شوند که این موضوع در روند زندگی اجتماعی، کاری و حتی تحصیلی کودک ما در درازمدت، اثر گذار است.
کودکان از چه سنی می توانند مدیتیشن را شروع کنند؟
شاید درک اصول مدیتیشن برای نوجوانان، امری ممکن به نظر برسد، اما در مورد کودکان کوچکتر چطور؟
خب این موضوع پر چالشی به حساب می‌آید!
همه ما می دانیم که ساکت نشستن، حتی برای ما به عنوان بزرگسال هم آسان نیست، پس به این فکر کنید که این موضوع چه‌قدر می‌تواند برای بچه ها سخت باشد!
آنها ترجیح می‌دهند بیرون از خانه، در حال تفریح و کثیف شدن باشند تا اینکه با چشمان بسته چند دقیقه‌ای را به نشستن اختصاص بدهند!
از چه سنی می‌توانیم کودکان را با مدیتیشن آشنا کنیم؟
شواهد نشان می دهد که در سن ۴ تا ۵ سالگی، کودکان آگاهی و درک کاملی از فرآیند فکری خود دارند.
تقریباً در همین سنین است که بچه‌ها شروع به درک این نکته می‌کنند که رفتار دیگران بر اساس باورها و خواسته‌ها هدایت می‌شود و این ممکن است لزوماً با رفتار و خواسته‌ی آنها یکی نباشد.
این موضوع، بیشتر از اینکه صرفاً از نظر فکری جالب باشد، زوایای دیگری هم دارد!
مثلا مطالعات به طور فزاینده‌ای نشان می‌دهد که بچه‌هایی که آموزش می‌بینند تا یادگیری یا فرآیند تفکر خود را در مراحل اولیه بهبود ببخشند، انعطاف‌پذیرتر هستند و یادگیرندگان بهتری نیز محسوب می‌شوند!
با توجه به این موضوع، سن ۴-۵ سالگی ممکن است زمان خوبی برای شروع باشد.
البته اگر کودک نوپای شما علاقه مند به مدیتیشن به نظر می رسد، ممکن است کمی زودتر نیز آماده شروع این مسیر باشد!
شواهد خوبی وجود دارد که نشان می دهد، به طور متوسط، در سن ۳ سالگی، کودکان آگاهی از خود و از دیگران را به دست می آورند و شروع به استفاده از افعالی مانند “فکر کردن” و “دانستن” می کنند.
به گفته یکی از بنیانگذاران هد اسپیس، اندی پادیکومب، ممکن است از عملکرد کودکان در سنین پایین شگفت زده شویم!
او می‌گوید: «تقریباً انگار مدیتیشن برای بچه‌ها طراحی شده است.»
آزادی و رهایی خاصی که در این سنین در ذهن کودکان وجود دارد، به آنها اجازه می‌دهد که در لحظه حضور داشته باشند و از هرگونه فکر یا فشار بیرونی رها شوند.
با معرفی مدیتیشن و تمرینات تمرکز حواس در سنین پایین، نه تنها می‌توانیم به رشد ذهن کودکان کمک کنیم، بلکه مدیتیشن را نیز به عنوان همراهی ارزشمند در طول زندگیشان برای آنها در دسترس قرار می‌دهیم.
چگونه والدین می توانند به کودکان در یادگیری مدیتیشن کمک کنند؟
وقتی در بزرگسالی مدیتیشن می‌کنیم، اغلب سعی می‌کنیم گوشه‌ای آرام از خانه را برای خودمان پیدا کنیم تا تمرین روزانه‌مان را انجام دهیم.
اما تحقیقات نشان می‌دهد که رفتار کودکان اغلب از والدینشان الگوبرداری می‌شود، پس چرا اجازه ندهیم فرزندانمان در کنار ما مدیتیشن را تماشا کنند و یا حتی در مدیتیشن شرکت کنند؟
به جای اینکه به دنبال یک مخفیگاه بگردیم، می‌توانیم به آنها توضیح دهیم که داریم چه کاری انجام می دهیم و چرا آن را انجام می‌دهیم!
حتی اگر آنها تلاش می‌کنند بی‌حرکت بنشینند یا چشمان خود را ببندند و بخندند!
ما همچنان این تمرین را عادی می‌کنیم و به آنها یاد می‌دهیم که مدیتیشن یک عمل مثبت است که برای سلامتی و شادی ما مفید است.
و این واقعاً هدف اصلی ما از مدیتیشن هم هست، اینطور نیست؟
اگر بچه‌های کوچک در ابتدا علاقه خاصی به پیوستن به مدیتیشن ندارند، راه‌های زیادی برای سهولت در تمرین کودکان وجود دارد.
در طول روز، والدین یا معلمان ممکن است شروع به تمرین‌های فعالیت‌های کوتاه‌مدت ذهن‌آگاهی برای بچه‌ها کنند، مانند ایجاد یک مراسم ذهن آگاهی کوچک قبل از خواب، غذا خوردن آگاهانه، تمرین تنفس عمیق، یا تشویق آنها برای جمع کردن حواس خود در طول پیاده‌روی خانوادگی!
در حالی که این تمرینات ممکن است شامل نشستن بچه ها، بستن چشم ها و خالی کردن ذهن نباشد، اما به آنها کمک می کند تا بفهمند که چگونه بیشتر در لحظه حضور داشته باشند.
هنگامی که آنها با نحوه انجام این کار آشنا شوند، ممکن است شروع آسان‌تری برای قدم گذاشتن در مدیتیشن داشته باشند، حتی اگر در ابتدا فقط یک تمرین کوتاه ۱ یا ۵ دقیقه ای باشد.
اما مهم این است که احساس نکنیم که باید هر یک از این تکنیک ها را به آنها تحمیل کنیم.
برخی از بچه ها به طور طبیعی به رویکردهای خاص بهتر از سایرین پاسخ می دهند، بنابراین مطمئن شوید که دارید از کنجکاوی آنها با هم لذت می‌برید.
احساسات مضطرب یا نگران‌کننده برای همه‌ی ما به وجود می‌آیند، و ما با چند دقیقه وقت گذاشتن در طول روز سعی می‌کنیم تا از این افکار خارج شویم و روی بدن تمرکز کنیم.
پس رفتن به مدرسه، دریافت اطلاعات جدید از تلویزیون، گسترده شدن معاشرت‌ها و گذر از تمام احساساتی که با بزرگ شدن همراه است، باعث می‌شود که بچه بودن آنقدر ها هم که ما فکر می‌کنیم آسان نباشد…
در نتیجه آشنا کردن کودکان با مدیتیشن می تواند راهی ملایم برای کمک به ذهن آنها باشد که تا حد امکان آرام، سالم و شاد بمانند، نه تنها در دوران کودکی‌شان، بلکه در تمام دوران‌های زندگیشان!…
منابع:
headspace.com/meditation/kids
www.mindful.org/mindfulness-for-kids
